شروط بازگشت سالمندان به بازار کار

بازار اشتغال جوانان بحران دارد و صدها هزار جوان تحصیل کرده دانشگاهی در مقاطع مختلف تحصیلی تا دکترا به هر دری می‌زنند، نمی‌توانند وارد بازار کار شوند. برخی مدت‌ها پس از فراغت از تحصیل دنبال کار می‌گردند و بسیاری نیز در نهایت مجبور می‌شوند برای دور ماندن از بیکاری، به مشاغل غیرتخصصی خود وارد شوند.

از سوی دیگر، دانشگاه‌ها هر ساله هزاران نفر را ترغیب به تحصیلات عالی و ورود به مراکز آموزش عالی می‌کنند و این روند هر ساله شدت می‌گیرد تا جایی که مسئولان دولتی می‌گویند 4 میلیون و 600 هزار نفر که در حال تحصیل در دانشگاه‌ها هستند، به زودی راهی بازار کار خواهند شد و جمعیت میلیونی متقاضیان شغل تحصیل کرده دانشگاهی را شکل می‌دهند.

کارشناسان می‌گویند دولت مسئول رشد بی رویه و غیر طبیعی پذیرش در دانشگاه‌ها هستند و باید به این وضعیت سروسامان بدهد، چرا صدها هزار جوانی که از دانشگاه‌ها فارغ التحصیل می‌شوند، توان پذیرش تصدی‌های بازار کار را ندارند و کارفرمایان به داشته‌های علمی آنها اهمیتی نمی‌دهند؟

آیا واقعا دانشگاه‌ها متناسب با نیاز روز کشور و خواسته‌های بازار کار نیرو تربیت می‌کنند و یا اینکه معتقدند اصلا چنین وظیفه ای ندارند و تنها به دنبال جذب دانشجو هستند؟ بنابراین در شرایطی که به گفته مرکز آمار ایران 2 میلیون و 500 هزارنفر بیکار مطلق زیر 30 سال در کشور وجود دارد که دستکم نیمی از آنها نیز فارغ التحصیل دانشگاهی هستند، هرگونه تصمیم گیری و برنامه ریزی دولت‌ها و قانونگذاری مجلس باید با توجه به فراهم کردن زمینه اشتغال جوانان باشد.

اما در روزهای اخیر، مجلس در مصوبه ای شرایط جدیدی را برای اشتغال سالمندان و بازنشسته‌ها اعلام کرد که در نهایت با وجود برخی ممنوعیت‌ها، اما راه برای تفاسیر گوناگون دستگاه‌ها و روزنه هایی که بتوان ادامه اشتغال بازنشسته‌ها را در بخش‌های مختلف تضمین کرد، وجود دارد.

اشتغال بازنشسته‌ها و سالمندان در ایران دارای آمار بسیار بالا و میلیونی است؛ بنابراین ساماندهی اشتغال این گروه از جامعه و خروج آنها از بازار کار می‌تواند زمینه هایی را برای اشتغال بخش قابل توجهی از متقاضیان کار را فراهم کند. دولت باید زمینه‌های خروج سالمندان از بازار کار به نفع جوانان متقاضی کار تحصیل کرده را فراهم کند.

نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار درباره اشتغال بازنشستگان نشان می‌دهد براساس آخرین سرشماری رسمی کشور که در سال 90 انجام شد، 900 هزار نفر بازنشسته پس از طی دوران اشتغال 30 ساله خود و بازنشستگی، دوباره برای کار به فعالیت‌های اقتصادی برگشته‌اند که 788 هزارنفر از آنها مرد و 111 هزار نفر نیز زن بوده اند.

دلایل متعددی برای بازگشت سالمندان به بازار کار مطرح است که از بین آنها می‌توان به دغدغه تامین معیشت، به هم خوردن دخل و خرج و کسری معیشتی، میل به حضور در اجتماع و انتقال تجربه و همچنین وجود زمینه هایی برای کسب درآمد در بازار کار و درخواست‌هایی که از سوی کارفرمایان دولتی و خصوصی می‌شود اشاره کرد.

حال اگر بتوان نسبت اشتغال و فعالیت سالمندان که در گزارش وزارت کار آمده را برای وضعیت شاغلان در سال 93 هم در نظر گرفت، می‌توان گفت از مجموع 21 میلیون و 304 هزار شاغل سال گذشته، یک میلیون و 500 هزار نفر سالمند و بازنشسته بالای 60 سال بوده اند، در حالی که انتظار می‌رود افراد پس از 60 سالگی دیگر دست از کار و فعالیت کشیده و بازار کار را ترک کنند.

بنابراین بنا به دلیل گوناگون اقتصادی و کسری معیشتی، ناتوانی در تامین هزینه‌های زندگی، میل به فعالیت در جامعه و فرار از بیکاری، تقویت امید به زندگی و موضوعات دیگری از این دست؛ هم اکنون بازنشستگان در یک رقابت تنگاتنگ با جوانان برای کسب برخی فرصت‌های شغلی هستند، در صورتی که خروج آنها از بازار کار می‌تواند زمینه هایی را برای اشتغال جوانان فراهم آورد.