اخبار حوزه فناوری تمامی ندارد هرچه می‌گذرد این دهکده جهانی کوچک‌تر می‌شود و راه‌های ارتباطی اش کوتاه تر، هرچند که راه کوتاه می‌شود اما خطرات این مسیر کوتاه اگر مراقب نباشیم گریبان ما را خواهد گرفت. گویا در امان ماندن از این آسیب‌های مجازی تنها دغدغه تعداد معدودی از کشورها نیست و کشورهای تولیدکننده فناوری‌های روز، خود بیشتر در تکاپو هستند تا از آسیب تولیداتشان در امان باشد و برای استفاده از این ابزار الکترونیک و پیشرفته قوانین متعدد و سختی را وضع کرده اند. در ویدئوهای مختلف از مسئولان رده بالای کشورهای سفارش دهنده برای تولید ابزارهای الکترونیک با نرم افزارها و اپلیکیشین‌های فراوان و جذابشان شنیده ایم که اینها را برای حضور در کشورهای دیگر ساخته اند!
همه گیری استفاده از شبکه‌های اجتماعی موبایلی و تحت وب و سرگرمی بی حساب و کتاب ایجاد شده حاصل حضور در این شبکه‌ها بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا اینترنت را با چارچوب‌های خاصی در اختیار گروه‌های سنی مختلف قرار دهند و حدودی را برای استفاد تعیین کنند، حتی محدودیت‌های سنی برای ایجاد حساب کاربری در برخی شبکه‌های اجتماعی قرار داده اند.
با اجازه وارد شوید
سایت linneyville گزارشی را منتشر کرده که در آن محدوده سنی برای دارندگان حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی و برخی برنامه‌های کاربردی مشخص شده است. بر اساس این طبقه بندی افرادی که مرز سنی 13 سال را گذرانده اند می‌توانند از شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های کاربردی همچون Twitter، Facebook، Instagram، Pinterest، Google+، Tumblr، Reddit، Snapchat، Secret استفاده کنند.
همچنین افراد زیر 14 سال اجازه استفاده از Linkedln و افراد کمتر از 16 سال مجوز حضور در شبکه اجتماعی WhatsApp را ندارند! این گزارش برای رده سنی کمتر از 17 سال استفاده از Vine ،Tinder را ممنوع اعلام کرده و گفته است که افراد زیر 18 سال نیز نمی‌توانند از برنامه Path استفاده کنند. این گزارش به برنامه هایی اشاره داشت که کودک، جوان و نوجوان با اجازه پدر و مادر خود می‌تواند از آن بهره ببرند، این برنامه‌ها شامل YouTube، WeChat، Keek، Kik، Foursquare، Flickr هستند.
مرزبندی سنی که کودکان را محدود می‌کند
مرز بندی استفاده از این شبکه‌ها به طور قطع بر اساس کاربرد آنها برای سنین مختلف بوده و میزان دسترسی افراد به صفحات متنوع و امکاناتی که در اختیار کاربر می‌گذارند نیز ملاکی برای تعیین حدود سنی ورود به شبکه‌های اجتماعی بوده است. هر چند که بر اساس کنوانسیون حقوق کودک افرادی که سن آنها کمتر از 18 سال است کودک شمرده می‌شوند اما هر کشوری بر اساس فرهنگ خود افراد را در سنین مختلف رده بندی کرده اما علم روانشناسی نیز بر اساس تحقیقات متعدد و بررسی ابعاد روحی و روانی کودکان در سنین مختلف افراد کمتر از 12 سال را کودک می‌داند.
اگر ملاک ورود به شبکه‌های اجتماعی برای سنین مختلف محدوده سنی باشند که روانشناسان به آن معتقدند شبکه‌های یاده شده در پاراگراف‌های بالا می‌تواند در دسترس افراد بالای 12 سال قرار گیرد اما اگر ملاک را کنوانسیون حقوق کودک قرار دهیم بسیاری از شبکه‌های اجتماعی مطرح از محدوده استفاده از این دسته افراد باید خارج شود. این موضوع باید تاکید شود که روانشناسان استفاده از ابزار الکترونیک و اینترنت را برای افراد بالای 12 سال مجاز اعلام کرده اند اما شرط استفاده برای این گروه سنی مدیریت و آگاهی لازم برای حضور است و فرد نباید در این فضا شناور و رها شده باشد.
آمریکا، آلمان، استرالیا، کانادا، روسیه، چین و بسیاری دیگر از کشورها برای رده‌های سنی مختلف به خصوص کودک و نوجوان قوانین متعددی را برای حضور در شبکه‌های اجتماعی دارند اما شمار زیادی از کشورهای مصرف کننده از این قوانین بی بهره اند و این در حالی است که ابزار الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی اساسا از برخی از این کشورها ظهور کرده و به سایر نقاط جهان نفوذ کرده است.
در قوانین آن سوی دنیا جایی که مغز جهان را دارد و تمامی اطلاعات اینترنتی جهان در آن به ثبت می‌رسد صریحا اعلام شده است که اگر کودک در موقعیت‌های مجازی قرار گیرد و خانواده نسبت به هشدارها بی اهمیت باشند آنها مجرم شناخته خواهند شد و والدین موظف هستند استفاده کودک از فضای مجازی را کنترل کنند و نسبت به نوع استفاده فرزندشان از این فضا به مقامات قضایی پاسخگو باشند، حتی در قوانین آمده است اگر کودکی در اثر استفاده از این فضا دچار آسیب شود دادگاه حق سلب حضانت کودک را از خانواده اش دارد!
قوانین امریکا چه می‌گوید
آمریکا در سال 1998 قانونی با عنوان COPA (قانون حفاظت از کودکان بر خط) را به تصویب رساند که در آن به صیانت از کودکان زیر 13 سال از عوارض سوء استفاده از اینترنت از جمله فعالیت سایت‌های مستهجن پرداخته شده است و دو سال بعد نیز در این کشور قانونی به تصویب می‌رسد که به موجب آن همه مدارس و کتابخانه هایی که اینترنت استفاده می‌کنند موظف شدند برخی سایت‌های مضر برای گروه سنی کودک و نوجوان را فیلتر کرده و بر روی تمامی کامپیوترها ابزار فیلترینگ قرار دهند.
آسیب‌های جسمی و روحی کودکان در اثر استفاده از ابزار الکترونیک و حضور در شبکه‌های اجتماعی در گزارش‌های قبلی مطرح شده است از آسیب به ستون فقرات گرفته تا آسیب‌های چشمی، تنبلی ذهن و آسیب‌های بهداشت روانی، و باید توجه داشت که با روش‌های متعدد تربیتی می‌توان کودک را از این فضا دور نگه داشت و یا کنترل شده وی را به این فضا سپرد.
کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که از قوانین داخلی حضور افراد در رده سنی کودک و نوجوان در حوزه مجازی بی بهره مانده و در قوانین سایبری سال 88 ماده و تبصره ای در خصوص حمایت از اطفال و پیشگیری از جرم وجود ندارد، قوانین مطرح شده در این گزارش با هدف چرایی نبود قانون در حوزه صیانت از کودک در کشور مطرح شده است که چرا کشورهای‌های پیشرفته که خود به وجود آورنده ابزار و تجهیزات و شبکه‌های ارتباطی هستند از قوانین سختی پیروی می‌کنند اما دیگر کشورها که این ابزار بر آنها به نوعی تحمیل شده است در این فضا رها شده اند.
گفته می‌شود 65 درصد از مصرف کنندگان اینترنت در ایران از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و نه تنها به گواه اخبار بلکه به گواه آنچه در اطرافمان رخ می‌دهد شاهد هستیم که کودکان ما که هنوز به سنین حضور در مدرسه هم نرسیده اند با بازی‌های رایانه ای سرگرمند و کودکان زیر 12 سال نیز به راحتی و بدون هیچ نظارتی از همان ابزار و شبکه‌ها و اینترنتی استفاده می‌کنند که والدینشان از آن بهره می‌برند.
محدود نبودن شرایط استفاده از اینترنت در ایران با توجه به مولفه‌های سن، جنسیت، نوع استفاده، تحصیلات و ... و همچنین ارائه بسته‌های اینترنتی مختلف با شرایط خاص همانند اینترنت شبانه و نبودن دو نوع نظارت در سطح کشوری و خانواده تهدیدات جدی را متوجه گروه سنی کودک و نوجوان کرده است، آسیب هایی که همسو با سرعت پیشرفت این حوزه نمایان می‌شود.
و در پایان؛
به راستی چرا عزمی جدی برای تدوین قوانین کارآمد در حوزه مجازی وجود ندارد؟ چرا قوانین صیانت از حقوق کودک در حوزه مجازی نداریم؟ مزیت فرهنگی ارائه بسته‌های اینترنتی به افراد کم سن و سال به خصوص بسته‌های شبانه چیست؟ مسئولان پاسخ دهند.
گزارش از عاطفه بیات