مطابق توصیه‌های پزشکی امام رضا (ع) در تابستان به دلیل گرمای
هوا چربی‌های بدن آب می‌شوند؛ از این رو در پاییز نیاز ضروری به ذخیره
کردن مواد چربی که مولد حرارت هستند ، پیدا می‌شود و باید با مصرف غذاهای
مناسب آن را ذخیره کنید تا بدن خود را برای مقابله با سرمای زمستان مجهز
کنید. بدن به انواع غذاهای اصلی و میوه هایی مانند انگور و انار نیاز دارد.
همچنین استفاده از نوشیدنی هایی که از آنها تهیه می‌کنند، مفید است . به
طور کلی مصرف میوه‌های ترش قبل از غذا و میوه‌های شیرین بعد از غذا مفید
است .
یکی از توصیه‌های امام رضا(ع) برای این فصل خوردن انار میخوش است و در بخش
توصیه‌های امام رضا (ع) در باب خواص انار گفتیم که انار یکی از میوه‌های خوش آب و رنگ فصل پاییز و زمستان است که در مقایسه با سایر میوه‌های این
فصل، آنتی اکسیدان بیشتری برای افزایش ایمنی، مقاومت و حفاظت از بدن در
مقابل بیماری ها، میکروب‌ها و ویروس‌ها دارد و در طب اسلامی از جایگاه ویژه
ای برخوردار بوده و همواره مورد تأکید ائمه (ع) قرار داشته است. امام رضا
(ع) نیز فرموده اند : « انار شیرین و ترش بمک ؛چرا که انسان را نیرو می‌دهد
وخون را زنده می‌سازد .»
امام رضا (ع) همچنین توصیه به مصرف گوشت همراه با حبوبات نموده اند. در
روایتی امام رضا (ع) به نقل از پدران بزرگوار خویش به نقل از رسول اکرم (ص)
گوشت را بهترین غذا دردنیا معرفی کرده می‌فرمایند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ
(ص) سَیِّدُ طَعَامِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّحْمُ وَ الْأَرُزُّ ؛
بهترین و بالاترین خوراکی‌ها چه در دنیا و چه در آخرت گوشت و برنج است.
امام رضاعلیه‌السّلام همچنین نوشیدن آب گرم به صورت ناشتا را
سفارش می‌کنند. همان گونه که بعضی از ماه‌ها در فصل تابستان نوشیدن آب سرد
به طور ناشتا سفارش شده است.
هرچند امام رضا علیه‌السّلام کرفس را نوعی سبزی مفید برشمرده و
فرموده اند: کرفس را بخورید و بدانید هیچ جنبنده و چهارپایی نیست مگر
اینکه بدن خود را به آن می‌مالد و خود را به آن مداوا می‌کند، اما برای ماه
آذر اجتناب از برخی سبزیجات مانند : کرفس، نعناع و تره تیزک (شاهی) را
گوشزد کرده اند. (1)
با شروع فصل زمستان سرماخوردگی و زکام به اوج می‌رسد. امام
رضاعلیه‌السّلام برای پیشگیری از این بیماری در فصل زمستان می‌فرمایند: مَن
أرادَ دَفَعَ الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ
ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ ؛ هر کس مىخواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند ،
هر روز ، سه لقمه عسل با موم آن بخورد .(۲)
از این رو مطابق این سفارش‌ها باید از طعام با طبیعت سرد
پرهیز کرده، غذاهای با طبیعت و درجه حرارت گرم مصرف نماییم، از حجامت و فصد
اجتناب کنیم، آب در شب نخوریم، جرعه‌ای آب گرم هر روز اول صبح بنوشیم و
خوردن از سبزی (بقول)، کرفس، نعناع و تره تیزک(شاهی) هم پرهیز کنیم.
(3)
مطابق آموز‌های امام رضا علیه‌السّلام به لحاظ فصول سال
بهترین اوقات حجامت بجز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل
روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز و در فصل زمستان (بویژه دی ماه) و فصل
تابستان حجامت اثر اندکی خواهد داشت.
همین طور توصیه می‌شود که در این ماه افراد از حمام رفتن زیاد
اجتناب کنند؛ البته منظور گذشتگان از حمام چیزی شبیه سونای امروزی است که
باعث تعریق بدن می‌شود. بنابراین اگر بخواهیم این توصیه را امروزه کاربردی
کنیم باید بگوییم بهتر است در این فصل افراد کمتر به سونا بروند.در این ماه
توصیه شده است از مصرف بعضی میوه‌ها به ویژه خربزه و خیار پرهیز شود.
توصیه کلی این است که هر میوه را در فصل خودش مصرف کنیم، از
این رو مصرف میوه هایی که در سردخانه نگه داری می‌شود یا به شکل خاصی پرورش می‌یابد، یا از نقاط دیگر آورده می‌شود، برای سلامت مضر است.
پانوشتها:
- طب الائمه، سید عبدالله شبّر، ص 244.
- بحار الأنوار ، ج ۶۲ ، ص ۳۲۴
- الطریق الى خراسان ، کمال السید ،ج1 ، ص391